Svi je obožavamo uz roštilj, ali malo ko zna da šopska salata ima bogatu istoriju i da njeno ime potiče od jednog starog balkanskog naroda - Šopa.
Iako se danas smatra zajedničkim jelom više naroda, poreklo ove salate vodi nas duboko u prošlost Balkana.
Šopska salata - balkanski klasik
Šopska salata je jedno od najpoznatijih jela balkanske kuhinje. Bugari je najčešće ističu kao svoje nacionalno jelo, ali je s ponosom pripisuju i Makedonci, Srbi, pa čak i pojedini Grci i Turci. Njena popularnost odavno je prešla granice regiona - 2014. godine, na takmičenju koje je organizovao Evropski parlament, izabrana je za najpopularnije nacionalno jelo Evrope.
Ko su bili Šopi?
Šopska salata se smatra kulinarskim nasleđem naroda poznatog kao Šopi. Prema etnografu Jovanu Cvijiću, Šopi su živeli na prostoru današnje zapadne Bugarske, istočne Makedonije, jugoistočne Srbije i dela severne Grčke. Njihov dijalekat je krajem 19. veka bio most između srpskog i bugarskog jezika.
Putopisac Feliks Kanic beleži da su Šopovi naseljavali područje od balkanskog prevoja Ginci do juga Sofije. Bavili su se stočarstvom, a u ishrani su dominirali mlečni proizvodi, posebno sir - što možda i objašnjava zašto je upravo sir ključni sastojak šopske salate.
Mešanje naroda i očuvanje identiteta
Tokom vekova, pod pritiskom istorijskih okolnosti i turskih osvajanja, Šopi su se selili i mešali sa drugim balkanskim narodima. Danas se većina njih identifikuje kao Bugari, Srbi ili Makedonci, iako još uvek postoje oni koji čuvaju sećanje na svoje šopsko poreklo.
Najveći broj Šopa danas živi u zapadnoj Bugarskoj, a Sofija se smatra njihovim kulturnim središtem. Prema popisu iz 2022. godine, u Srbiji živi 256 osoba koje se izjašnjavaju kao Šopi, najviše u jugoistočnim krajevima poput Bosilegrada.
Ko danas prisvaja šopsku salatu?
Iako je Bugarska najglasnija u njenom prisvajanju, u južnoj i jugoistočnoj Srbiji mnogi će vam reći da je šopska salata upravo njihova. Bez obzira na to ko je prvi pomešao paradajz, krastavac, papriku i sir - jedno je sigurno: šopska salata je postala simbol zajedničke kulinarske tradicije Balkana.
Autor: Dalibor Stankov
