Visok holesterol je glavni faktor rizika za srčani i moždani udar, a često se naziva i "tihim ubicom" jer obično nema karakteristične simptome. Genetski predodređene osobe mogu imati vidljive znake na telu koje ukazuju na povišene masnoće u krvi, ali kod većine ljudi nivo holesterola ostaje neprimećen sve dok ne dođe do ozbiljnih komplikacija, poput infarkta.
U Srbiji, visok holesterol predstavlja značajan zdravstveni problem. Svake godine oko 55.000 osoba premine zbog srčanih oboljenja, a većina njih imala je visok nivo LDL holesterola, poznatog kao "loš holesterol". Ova situacija je posebno opasna jer se povišeni LDL holesterol često otkrije tek kada dođe do srčanog ili moždanog udara.
Zbog toga je od ključnog značaja da svi redovno, najmanje jednom godišnje, proveravaju nivo masnoća u krvi kako bi se smanjio rizik od ozbiljnih oboljenja. Pravovremeno otkrivanje i kontrola holesterola mogu spasiti živote.
Uzroci visokog holesterola
Postoji više faktora koji doprinose nastanku visokog holesterola, a osnovni su:
-Genetika — neki ljudi su od rođenja genetski predisponirani na visok holesterol i to stanje se naziva "familijarna hiperholesterolemija"
-Starost
-Ishrana bogata zasićenim i trans mastima
-Gojaznost
-Fizička neaktivnost
-Pušenje.
Prema Britanskoj fondaciji za srce, osobe sa "familijarnom hiperholesterolemijom" mogu imati tri simptoma visokog holesterola vidljiva na telu:
Na rukama i nogama:
Pojavljuje se ksantomi, male, voštane izbočine na zglobovima ruku, kolenima ili Ahilovoj tetivi, uzrokovane nakupljanjem masti pod kožom.
Na licu:
Uočavaju se ksantelazme, žute naslage holesterola oko očiju, najčešće ispod očiju ili u unutrašnjim uglovima kapaka. Mogu se širiti i ometati funkciju oka.
Na očima:
Oko očiju se pojavljuje arkus senilis je bledo beli prsten na rožnjači oka. Može biti znak visokog holesterola, posebno kod osoba mlađih od 45 godina, ali može biti i posledica starenja.
Amerikanci ukazuju na simptom koji mnogi zanemaruju
Kako naglašavaju stručnjaci u Americi, visok holesterol može dovesti do začepljenja krvnih sudova, posebno u nogama, što je stanje poznato kao bolest perifernih arterija (PAD). Ovo stanje povećava rizik od srčanog i moždanog udara, a 20 odsto pacijenata sa PAD-om doživi ove udare u roku od pet godina od dijagnoze. Stručnjaci u Americi naglašavaju i da treba obratiti veliku pažnju na bolove u nogama, jer to može biti jedan od simptoma visokog holesterola koji se veoma često ignoriše.
Najčešći simptomi visokog holesterola koji se javljaju u nogama i koje ne bi trebalo da ignorišete:
-Suptilni bolovi u nogama prilikom kretanja
-Hladni prsti
-Utrnuli prst
Dr Ejmi Polak, kardiolog na klinici "Mejo" u Americi, ističe važnost prepoznavanja simptoma, agresivnog lečenja i pažljivog praćenja pacijenata sa visokim holesterolom kako bi se smanjio broj srčanih oboljenja.
Promene u načinu života, kao što su kontrola šećera u krvi i redovne kardio vežbe, zajedno sa medicinskim tretmanima poput statina, mogu pomoći u upravljanju visokim holesterolom i sprečavanju PAD-a.
Ona napominje da su posebno u riziku:
-pušači
-osobe sa visokim krvnim pritiskom
-osobe sa dijabetesom
-gojazne osobe.
Rizik se povećava sa godinama, posebno nakon 60. godine života.
U najgorem slučaju ljudi ostaju bez udova zbog odumiranja tkiva
Ako se PAD ne dijagnostikuje, može dovesti do gubitka udova zbog odumiranja tkiva usled loše cirkulacije. Takođe, oko jedne trećine pacijenata umre u roku od pet godina nakon dijagnoze PAD-a.
Autor: Iva Besarabić
